• Το πακέτο των 28δις δεν φτάνει ούτε για πασατέμπος

    Date: 2008.11.25 | Category: OIKONOMIA | Tags: ,,

    Η ελληνική τραπεζική αγορά χωρίζεται χοντρικά ως εξής: γύρω στο 30% η Εθνική, λίγο χαμηλότερα η Eurobank και το υπόλοιπο 1/3 ανήκει εξίσου στην Alpha Bank και την Πειραιώς. Από τους 4 μεγάλους, μόνο η Εθνική έχει έναν λόγο καταθέσεων προς χορηγήσεις που δεν ξεπερνά το 100%. Οι υπόλοιποι με λίγα λόγια έχουν δανείσει περισσότερα απ’ όσα διαθέτουν στην τσέπη. Για το πρώτο εξάμηνο του 2008 το ποσοστό αυτό ήταν γύρω στο 120%.

    Για να χρηματοδοτήσουν τα δάνεια τους οι τράπεζες πέρα από τις καταθέσεις έχουν μερικά ακόμα εργαλεία, όπως τον διατραπεζικό δανεισμό και τα ομόλογα που εκδίδουν. Τα τελευταία είναι πιο επιθυμητά και σίγουρα από τον διατραπεζικό δανεισμό καθώς διαρκούν 3 με 5 χρόνια. Αλλά δυστυχώς από πέρσι η αγορά των ομολόγων έχει παγώσει, με αποτέλεσμα τα ομόλογα που λήγουν να μην επαναχρηματοδοτούνται. Για να καταλάβετε το μέγεθος της ακινησίας, στην τεράστια αγορά των ΗΠΑ, μόλις 10% των ομολόγων που έληγαν το 2008 επαναχρηματοδοτήθηκαν.

    Αυτό στην απλή μπακαλική σημαίνει πως μέσα στο 2009 η Εθνική θα πρέπει να βγει στη γύρα για να βρει τουλάχιστον 1,7δις ευρώ για τα ομόλογα και άλλα χρεόγραφα που λήγουν, η Eurobank 3,7δις, η Alpha 4δις και η Πειραιώς άλλα 3δις περίπου. Οι 4 τράπεζες συνολικά για το 2009 θα χρειαστούν γύρω στα 13δις ευρώ για να αναχρηματοδοτήσουν υπάρχοντα ομόλογα που λήγουν. Τα χρήματα από αυτά τα ομόλογα αφορούν δάνεια που έχουν ήδη δώσει τα προηγούμενα χρόνια κι όχι καινούργια δάνεια προς τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Άρα οι τράπεζες θα χρειαστούν σχεδόν 13δις ευρώ μόνο για να μην καταρρεύσουν μέσα στο 2009. Και σε αυτά δεν έχουμε υπολογίσει ούτε τις υποχρεώσεις προς τη διατραπεζική αγορά, ούτε τα ομόλογα που θα λήξουν μέσα στο 2010.

    Η κατάσταση στη διατραπεζική.

    Η διατραπεζική αγορά είναι το μέρος εκείνο που οι τράπεζες δανείζουν η μία την άλλη για σύντομες συνήθως περιόδους, από μια ημέρα μέχρι 1 χρόνο. Το κόστος του δανεισμού ορίζεται από το λεγόμενο euribor. Σήμερα βέβαια θα ήταν πιο ειλικρινές εάν λέγαμε πως η διατραπεζική ΉΤΑΝ μία αγορά που η μία τράπεζα δάνειζε στην άλλη. Διότι εδώ και καιρό καμία τράπεζα δεν θέλει να δανείσει σε άλλη τράπεζα φοβούμενη ότι μπορεί να καταρρεύσει -όπως έγινε με τη Lehman- και να μην πάρει ποτέ τα χρήματά της πίσω. Σήμερα όλες οι τράπεζες με πλεόνασμα προτιμούν να δανείζουν την ΕΚΤ (ευρωπαική κεντρική τράπεζα), και η ΕΚΤ με τη σειρά της προκειμένου να μην καταρρεύσει το σύστημα δανείζει τις τράπεζες που έχουν ανάγκη. Πρόσφατα στέλεχος της eurobank μου παραπονέθηκε πως η Εθνική αντί να δανείσει τα χρήματα κατευθείαν στην ελληνική αγορά, το έκανε για να είναι σίγουρη (και για να πιέσει τον ανταγωνισμό) μέσω της ΕΚΤ. Τις τελευταίες βδομάδες τα οικονομικά φύλλα πανηγυρίζουν πως το euribor πέφτει, άρα και ο φόβος υποχωρεί. Αυτή είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή βρίσκεται στο ποσό που έδωσαν οι τράπεζες την προηγούμενη εβδομάδα στην ΕΚΤ σε καταθέσεις μιας ημέρας (overnight) και το οποίο έφτασε τα 300δις ευρώ. Συμπέρασμα? Μπορεί το euribor να πέφτει, αλλά στη διατραπεζική δεν κουνιέται φύλλο.

    Οι 4 μεγάλες ελληνικές τράπεζες έχουν δανειστεί από την διατραπεζική περίπου 26δις ευρώ και βρίσκονται μ’ ένα μόνιμο φόβο, γιατί αυτή η χρηματοδότηση, ούτε σταθερή είναι, ούτε σίγουρη. Εάν για οποιοδήποτε λόγο η κάνουλα σφίξει όπως έγινε τον Σεπτέμβρη, οι ελληνικές (κι όχι μόνο) τράπεζες θα βρεθούν ξεκρέμαστες με ποσά που δύσκολα θα βρουν από οπουδήποτε αλλού.

    Αυτός είναι ο λόγος που ακόμα και σήμερα παρά την πρόσκαιρη πτώση του euribor, προσφέρουν στους καταθέτες επιτόκια που ξεπερνούν το 6% για ποσά που πολλές φορές μικρότερα των 50.000 ευρώ. Με λίγα λόγια οι τράπεζες ψάχνουν χρήματα με το δίκαννο γιατί γνωρίζουν πολύ καλά πως ούτε η διατραπεζική ούτε η αγορά χρεογράφων είναι αξιόπιστες στην κρίση. Στην απλή μπακαλική τα υπόλοιπα 15δις που θα περισσέψουν από το αρχικό πακέτο (28δις-13δις για τα ομόλογα που λήγουν μέσα στο 2009), θα τα κατευθύνουν προς τη μείωση των ανοιγμάτων τους στη διατραπεζική και ιδανικά στη μείωση των επιτοκίων που δίνουν στους καταθέτες τους. Γιατί προτιμάς να πάρεις από το κράτος χρήματα με 4% αντί να κυνηγάς ξεχωριστά έναν-έναν τους πολίτες για 6%.

    Βλέπετε πουθενά σε αυτή την εξίσωση να υπάρχουν καινούργια δάνεια? Ή για να το θέσω ακόμα πιο ωμά, βλέπετε πουθενά να κερδίζει κάποιος άλλος από τις τράπεζες?

    Μια ροζ σαπουνόφουσκα.

    Το πιο αστείο είναι ότι όλη αυτή η ζοφερή εικόνα του τραπεζικού συστήματος αφορά το άμεσο μέλλον στο σενάριο που όλα είναι ροζ και πάνε κατ’ ευχή. Η κρίση δεν έχει χτυπήσει ακόμη την πραγματική οικονομία στην Ελλάδα. Το ροζ σενάριο προβλέπει πως δεν θα την χτυπήσει ποτέ και η ύφεση δεν θα ακουμπήσει ούτε εμάς, ούτε τις γύρω χώρες των βαλκανίων. Είναι το σενάριο που καμία ελληνική επιχείρηση δεν θα χρεοκοπήσει, οι τιμές των ακινήτων θα ανέβουν ή θα παραμείνουν σταθερές, όπου οι καταναλωτές θα πληρώνουν κανονικά τις κάρτες και τα δάνειά τους. Αλλά αυτό το σενάριο υπάρχει μόνο στη φαντασία του υπουργού οικονομίας.

    Στην πραγματική ζωή οι επιχειρήσεις θα βαρέσουν κανόνι, οι καταναλωτές θα μείνουν άνεργοι και θα σταματήσουν τις πληρωμές αφήνοντας απλήρωτα δάνεια στις τράπεζες (βλέπε ΥΓ). Κι όταν μια τράπεζα αναγκάζεται να διαγράψει από τα βιβλία της ένα δάνειο που δεν εξυπηρετείται, τότε θα πρέπει να βρει επιπλέον χρήματα για να καλύψει την τρύπα που δημιουργήθηκε και τα χρήματα που έχασε. Μόνο το 10% των δανείων να πάψουν να εξυπηρετούνται, οι τράπεζες θα πρέπει να βρουν πάνω από 30δις ευρώ (επιπλέον). Χρήματα που όπως δείξαμε πριν, πολύ δύσκολα μπορεί να βρεί.

    Οπότε καταλαβαίνετε πόσο ψεύτικο είναι το επικοινωνιακό παιχνίδι που παίζουν οι τράπεζες για το εάν θα μας κάνουν τη χάρη να δεχθούν το πακέτο των 28δις ή όχι. Στην πραγματικότητα τα 28δις θα είναι πολύ λίγα για να τις σώσουν μέσα στην τριετία.

    Το ίδιο ισχύει και για τις όποιες καραμέλες του Υπουργείου Οικονομικών περί νέων δανείων στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, που δεν είναι παρά καθρευτάκια στους ιθαγενείς. Άλλωστε η σύναψη καινούργιων δάνειων σε μια υπερδανεισμένη οικονομία δεν είναι ακριβώς η πιο ευφυής λύση που θα μπορούσε να προταθεί. Οι άνθρωποι που μας οδήγησαν μέχρι εδώ το αρνούνται βέβαια και συνεχίζουν να αναπαράγουν τη βλακεία πως όλο αυτό δεν είναι παρά μια παροδική κρίση ρευστότητας κι όλα τα υπόλοιπα είναι μέλι γάλα. Του χρόνου θα μας πούνε ούπς κάναμε λάθος, τελικά οι άνθρωποι της γενιάς μου πράγματι δεν θα ξεπληρώσουν ποτέ σπίτια των 300.000 ευρώ αλλά μέχρι του χρόνου τα 28δις θα έχουν κάνει φτερά.

    Διότι όλο το σχέδιο υπάρχει για να προστατέψει τα συμφέροντα των μετόχων των τραπεζών. Όταν στις αρχές του 90 κατέρρευσε το τραπεζικό σύστημα της Σουηδίας, το κράτος εγγυήθηκε όλες τις καταθέσεις και τις υποχρεώσεις κάθε τράπεζας που είχε πρόβλημα, αλλά φυσικά όχι των μετόχων που ήταν υπεύθυνοι για την κακή πορεία της. Αυτοί έπρεπε να πληρώσουν πρώτοι τη χασούρα και μόνο όταν τα κεφάλαια των μετόχων εξανεμίζονταν θα άρχιζε να καταναλώνεται κρατικό χρήμα.

    Και το Σουηδικό κράτος ήταν σαφέστατα πιο πλούσιο από το ελληνικό που θα δανειστεί για να σώσει τις τράπεζες, υποθηκεύοντας την αξιοπιστία της χώρας. Γιατί σε περίπτωση που ξέχασαν να σας πληροφορίσουν, η Ελλάδα είναι μαζί με την Ιταλία στην 7η και 6η θέση των πιο δανεισμένων χωρών του κόσμου με δάνεια πάνω από 100% του ΑΕΠ τους. Κανείς δεν είναι βέβαιος με πόση ευκολία θα συνεχίζουμε να δανειζόμαστε ως κράτος σε αυτό το περιβάλλον. Κι επειδή τα δις και τα πακέτα φαντάζουν πάντα απόμακρα, ας το πούμε μπακαλίστικα. Ο κ. Αλογοσκούφης δίνει στους τραπεζίτες το πιο εύκολο και φθηνό χρήμα, τώρα που μπορεί ακόμα να το δώσει, αφήνοντας τα νοσοκομεία τα πανεπιστήμια τα ταμεία και την υπόλοιπη χώρα να καταρρέουν.

    ΥΓ

    Σε περίπτωση που υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που πιστεύουν στο ροζ σενάριο, να σας περιγράψω το μάλλον πετυχημένο παράδειγμα μια αντίστοιχης κρίσης που πέρασε η Σουηδία. Το ΑΕΠ της χώρας μεταξύ 1990 και 93 έπεσε κατά 6%, η ανεργία εκτινάχθηκε από το 3% στο 12% και το έλλειμμα του προϋπολογισμού έφτασε μέχρι και το 12% του ΑΕΠ. Η χώρα αντιμετώπισε προβλήματα στον διεθνή δανεισμό της, με το επιτόκιο να φτάνει στο 12% από 7% μέσα σε μερικούς μήνες.

    Αυγή 25 Νοεμβρίου 2008